Ο Δίας και η "Μερίδα του Λέοντος".

"Κρεμάστε απ' τον ουρανό ολόχρυση αλυσίδα

κι όλοι από εκεί αρσενικοί και θηλυκοί θεοί πιαστείτε.

Δεν θα μπορέσετε στη γη από τον ουρανό να με τραβηξετε,

εμέ τον Δία τον πιο τρανό εξουσιαστή, όλη σας τη δύναμη κι αν βάλετε".

~~~Ομήρου Ιλιάδα, Θ 18-27

Πριν από λίγες μέρες ο γίγαντας-πλανήτης αερίων, ο Δίας πέρασε στο ζώδιο του Λέοντα και πλέον θα χρωματίσει με έναν ιδιαίτερο νόημα και κατεύθυνση  τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και σχέδια για έναν ολόκληρο σχεδόν χρόνο. Για να περιγράψουμε αυτή τη σημαντική αλλαγή στο αστρολογικό σκηνικό θα πρωτοτυπήσουμε και δεν θα κοιτάξουμε κάποιον ανάλογο αστρολογικό χάρτη, αλλά έναν αρκετά διασκεδαστικό διάλογο μεταξύ του πατέρα των θεών και των ανθρώπων, Δία και του Έρωτα. Ο διάλογος αυτός γραμμένος από το Λουκιανό (2ος αι. κ.ε.) θα μπορούσε να πει κάποιος ότι απηχεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο τις ποιότητες του αστρολογικού Δία ιδωμένου μέσα από το βασιλικό ζώδιο του Λέοντα. Ας δούμε, όμως, πρώτα τι γίνεται πίσω από τις κουρτίνες του Ολύμπου. 

Ο διάλογος ξεκινάει με το Δία να παραπονιέται στο "γέροντα και πανούργο" όπως αποκαλεί Έρωτα--πιο αρχαίο θεό ακόμα και από τον Ιαπετό--γιατί όλο αυτό διάστημα του κάνει τη ζωή του εξαιρετικά δύσκολη. Το πρόβλημα για το Δία είναι όλες τις φορές που ποθούσε μία γυναίκα, ο Έρωτας δεν ήταν ποτέ παρών να τον βοηθήσει εμπνέοντας τον πόθο στο υποψήφιο "θύμα". Πάντα ο Δίας θα έπρεπε να μεταμορφωθεί είτε σε σάτυρο, είτε σε ταύρο, είτε σε κύκνο, είτε σε αετό και ποιος ξέρει τι άλλο, έτσι ώστε να οδηγήσει κάθε θηλυκό που επιθυμούσε στο κρεβάτι του. 

Έρωτας: Και τι μεγάλο κακό σου έκανα εγώ ο γεροντάκος όπως λες, και σκέφτεσαι να με συμμαζέψεις;

Δίας: Άκουσέ τα, καταραμένε, και πες μου αν είναι μικρά. Με δουλεύεις σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν έμεινε τίποτα που να μη με μεταμόρφωσες: μ’ έκανες σάτυρο, ταύρο, χρυσαφένιο, κύκνο, αετό. Κι όμως δεν έκανες καμμιά να μ’ ερωτευθεί. Ούτε κατάφερα καμιά, γιατί εσύ μ’ έκανες ν’ αρέσω στις γυναίκες, αλλά να είμαι αναγκασμένος να τις ξεγελώ με ένα σωρό τερτίπια και να μεταμορφώνομαι. Έτσι αυτές αγαπάνε μεν τον ταύρο ή τον κύκνο, εμένα όμως, άμα τύχει και με δουν, πεθαίνουν από την τρομάρα τους.

Ο Έρωτας απαντάει εύστοχα στο Δία  λέγοντας, ότι αυτό που του συμβαίνει είναι το πιο φυσικό πράγμα, αφού πώς θα ήταν ποτέ δυνατόν οποιαδήποτε θνητή να αντικρίσει τη φοβερή μορφή του. Στην συνέχεια, ο Δίας φέρνει παραδείγματα στον Έρωτα, όπου θνητοί όπως ο Βράγχος και ο Υάκινθος ερωτεύθηκαν τον θεό Απόλλωνα χωρίς ο δεύτερος να χρειαστεί να πάρει κάποια άλλη μορφή. Και ο διάλογος αυτός κλείνει με αμεσότητα και με ένταση:

Έρωτας: Μα και τον Απόλλωνα δεν ήθελε να τον πλησιάσει η Δάφνη αν και έχει ωραία μαλλιά και δεν έχει γένια. Αν θέλεις όμως ν’ αρέσεις στις γυναίκες, να μη κουνάς την αιγίδα και να μη κουβαλάς μαζί σου τον κεραυνό, αλλά φρόντιζε να φαίνεσαι όσο μπορείς πιο όμορφος. Φτιάχνε τα μαλλιά σου έτσι που να κρέμονται μπούκλες κι απ΄ τις δυο μεριές του προσώπου σου, που να είναι πιασμένες στο πάνω μέρος από το διάδημα. Να φοράς κόκκινη χλαμύδα και χρυσά πέδιλα. Να περπατάς ρυθμικά με συνοδεία σουραυλιών και τυμπάνων. Τότε να δεις πως θα σε ακολουθήσουν πιο πολλές γυναίκες απ’ όσες Μαινάδες τρέχουν πίσω από τον Διόνυσο.

Δίας: Βρε δε με παρατάς. Ποτέ δεν θα επιχειρήσω να ρίξω τις γυναίκες ντυμένος έτσι.

Έρωτας: Ε, τότε να πάψεις να λιγουρεύεσαι τα θηλυκά, γιατί αυτό είναι και πιο εύκολο.

Δίας: Όχι-όχι , μ΄ αρέσει ο έρωτας, αλλά να μη μου βγαίνει η ψυχή για να το πετυχαίνω. Άντε τώρα πήγαινε στο καλό και φρόντισε οι ερωτοδουλειές μου να γίνονται όπως σου τις εξήγησα.

Ας ξεκινήσουμε την ανάλυση με μερικά συμπεράσματα. Ο Δίας ξεκινάει αυτό το διάλογο προβληματισμένος γιατί οι θνητές δεν ανταποκρίνονται στο ερωτικό του κάλεσμα, αν εκείνος δεν μεταμορφωθεί. Είναι αλήθεια, ότι ενώ κάθε μεταμόρφωσή του πετυχαίνει το στόχο της, δεν θα περίμενε να δει κανείς τον μέγιστο Δία να ταλαιπωρείται από προσωπικές ανασφάλειες για την εμφάνισή του: ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων θέλει να εμπνέει τον έρωτα για αυτό που είναι στην κανονική του μορφή. Όταν, όμως, ο Έρωτας του επισημαίνει ότι ακριβώς θα πρέπει να αλλάξει την εικόνα του για να πετύχει αυτό που θέλει, τότε και η γνώμη του Δία μεταστρέφεται. Το τίμημα για εκείνον είναι μεγάλο και απορρίπτει να υιοθετήσει μία πιο γλυκειά και θηλυκή πλευρά, καθώς δεν συνάδει με την ιδιοσυγκρασία του. Αποφασίζει ότι θα συνεχίσει να κάνει αυτό που ξέρει να κάνει πολύ καλά όλο αυτόν τον καιρό, με την προϋπόθεση ότι ο Έρωτας δεν θα τον παιδεύει πια τόσο πολύ στις ερωτοδουλειές του.

Ας θυμηθούμε σε γενικές γραμμές ποιες είναι οι ιδιότητες που φέρει ο αστρολογικός Δίας. Πρόκειται για εκείνον τον πλανήτη που σε ένα ωροσκόπιο εκφράζει την τύχη, την κατάκτηση και την επέκταση, όπως και ο Δίας στο διάλογο του Λουκιανού είναι αυτός που απαιτεί, θα βάλει στόχους, θα διεκδικήσει και θα φθάσει στην επίτευξη του σχεδίου του. Σαν κυβερνήτης του ζωδίου του Τοξότη, αναζητά να μάθει άμεσα από έναν άλλο τοξότη, τον φτερωτό Έρωτα τι είναι εκείνο που θα τον κάνει να κατακτήσει το αντικείμενο του πόθου του και πώς να επεκταθεί. Αναζητά να εκπληρώσει αυτό που κοινωνία έχει ταυτοποιήσει με το ιδανικό (έρωτας με ανταπόκριση), έτσι ώστε με αυτόν τον τρόπο να εδραιωθεί μέσα από την προσπάθειά του να κερδίσει το στόχο του και να βιώσει την εμπιστοσύνη. Ο Δίας στο Λουκιανό εκφράζει με έναν πάρα πολύ ωραίο τρόπο την ιδιότητα αυτή της επέκτασής του αναλαμβάνοντας έναν φιλοσοφικό-πνευματικό ρόλο: "Παρατηρώ και αξιολογώ την πορεία μου για να βρω τι θα εμπλουτίσει τη ζωή μου." Το γεγονός ότι σύμφωνα με το μύθο σε κάθε ανάλογη ερωτική εκστρατεία ο Δίας αναγκάζεται να μεταμορφωθεί εκφράζει ακριβώς την ποικιλομορφία της επέκτασης--σωματική, πνευματική, ψυχική κτλ.--που εκφράζεται μέσα από τις αστρολογικές ιδιότητες του πλανήτη.

Γιατί, όμως, να ενδιαφέρει έναν θεό που πάντα θα είναι εύμορφος και αθάνατος η εξωτερική εμφάνισή του και μάλιστα μπροστά σε μία θνητή; Αναλογικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι εδώ ο Δίας χρωματίζεται από το άγγιγμα του σταθερού-πύρινου ζωδίου του Λέοντα: περηφάνια και ανάγκη για προσωπική προβολή και αναγνώριση με μία δόση θεατρινισμού. Ο Λέοντας επιλέγει να φανεί για αυτό που είναι, και εδώ ο Έρωτας δίνει τη λύση στο Δία μέσα από μερικές κατεξοχήν ποιότητες του ζωδίου: "φρόντισε να προβληθείς όσο καλύτερα γίνεται (ἁπαλὸν ὀφθῆναι), να επιλέξεις την κατάλληλη εκείνη κόμμωση που θα κάνει το πρόσωπό σου πιο όμορφο, να αλλάξεις την αμφίεσή σου σε πύρινα και χρυσά χρώματα (πορφυρίδα ἔχε, ὑποδέου χρυσίδας) και να προσθέσεις την όρχηση στο περπάτημά σου (ὑπ' αὐλῷ καὶ τυμπάνοις εὔρυθμα βαῖνε). Η περιβολή αυτή ενσαρκώνει την ψυχοσύνθεση ενός νικητή, και ο Δίας εδώ αναζητώντας τη βοήθεια του Έρωτα επιδιώκει να αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις και να γίνει δημοφιλής. Εδώ ο Δίας φαίνεται να αναζητά να ανταλλάξει την αδέσμευτη και ανεξάρτητη μεταμορφωτική του ερωτική έκφραση μέσα από την εδραίωση πιο ζεστών, έμπιστων και σταθερών σχέσεων. Προσέξτε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί ο Λουκιανός για να περιγράψει τη διαφορά αυτή: το ρήμα "φιλῶ" περιγράφει τις έως τώρα πετυχημένες συνευρέσεις του Δία, ενώ εκείνος τώρα επιδιώκει από τον Έρωτα να εξασφαλίσει "το ἐρᾶν". 

Οι λύσεις όμως που προτείνει ο Έρωτας έρχονται σε σύγκρουση με την προσωπική ακεραιότητα ενός αστρολογικού Δία εκφρασμένου όμως μέσα από λεόντειες ποιότητες και πεποιθήσεις με τις οποίες η προσωπικότητά του είναι έντονα δεμένη. Στο σημείο αυτό ο Δίας έρχεται σε επαφή με την προσωπική του ακεραιότητα και αρνείται κατηγορηματικά να υιοθετήσει κάτι άλλο από αυτό που είναι ήδη για να επιφέρει την επιδιωκόμενη επέκτασή του. 'Εχει καλλιεργημένη την αυτογνωσία του, αλλά δεν υποτάσσεται. Αρνείται κατηγορηματικά να παίξει κάθε κόντρα ρόλο που θα υπονομεύσει τον πυρήνα της ταυτότητάς του, αρνούμενος όμως στην ουσία μία από τις κύριες θετικές του εκφράσεις, αυτή της ευθύτητας στην ανάγκη για προσωπική εξέλιξη και επέκταση. Έτσι μπορεί να δει κανείς σε αυτό το διάλογο έναν ιδιαίτερο τρόπο που μπορούν να εκφραστούν συγκεκριμένα αστρολογικά δρώμενα.

Μάλιστα, θα πρότεινα ότι τα τελευταία λόγια του Δία προς τον Έρωτα αποτελούν την αρνητική και αυτοκαταστροφική έκφραση του πλανήτη και εκφράζουν την δυσαρμονική του διάσταση. Ο Δίας είναι φυγόπονος και τεμπέλης, τα θέλει όλα έτοιμα και αφήνει ανεύθυνα τη δουλειά να την κάνουν άλλοι, όταν δηλώνει ότι του αρέσει ο έρωτας, αλλά να μην του βγαίνει και η ψυχή με αυτόν για να το πετύχει. Σκεφθείτε πόσες φορές τα θέλουμε και εμείς όλα έτοιμα και φουντώνουμε από υπεραισιοδοξία και προσμονή χωρίς ουσιαστικά πορεία και στόχο. Τι λέτε; Είμαστε μήπως στ' αλήθεια "παιδιά του Δία" απαιτώντας τη "μερίδα του Λέοντος"; 

Βιβλιογραφία: 

~Stephen Arroyo, Astrology, Psychology and the Four Elements (CRCS Publications, 1978)

~ Martha C. Nussbaum and Juha Sihvola (eds.), The Sleep of Reason: Erotic Experience and Sexual Ethics in Ancient Greece and Rome (Chicago, 2002)

Τα Κυνικά Καύματα ή "The Dog Days"

«Το θερινό αστέρι [Σείριος], 

το οποίο αστράφτει περισσότερο 
από όλα τα αστέρια 

λάμπει πιο λαμπρό 

αφού λουστεί στο κύμα»

 ~~~Όμηρος, Ιλιάδα ε, 10κ.ε.

Με αφορμή την έναρξη της περιόδου των Kυνικών Kαυμάτων (Dog Days) έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να δούμε πώς έβλεπαν οι Έλληνες της αρχαιότητας που κατοικούσαν στην περιοχή του Αιγαίου ένα από τα λαμπρότερα αστέρια στον ουρανό, τον Άλφα του Μεγάλου Κυνός, γνωστό και σαν Σείριο.    

H λέξη Σείριος ή Σίριος χρησιμοποιείται από τις αρχαίες πηγές για να περιγράψει όχι μόνο το αστέρι του Μεγάλου Κυνός, αλλά και τον Ήλιο και κάθε άλλο αστέρα που αρχικά λεγόταν σειρ [γεν. σειρός] και σείριος. Από αυτό έχουμε και τα παράγωγα όπως οι σείριοι αστέρες, τη λέξη σειρίασης που σημαίνει καύμα ή την λάμψη του ηλίου. Γλωσσολόγοι έχουν υποστηρίξει ότι το ελληνικό όνομα Σείριος προέρχεται από την αντίστοιχη σανσκριτική λέξη súr-a-s,  sûr-ja-s, και η λέξη Σείριος στα ελληνικά χρησιμοποιείται για να περιγράψει αυτόν που είναι καυτός. 

Στην αρχαιότητα, το χρονικό διάστημα μετά την 21η Ιουλίου αναφέρεται και σαν Κυνάδες ημέρες στη διάρκεια των οποίων εμφανίζονταν αντίστοιχα και τα Κυνικά Καύματα. Η ονομασία αυτή είναι συνδεδεμένη με την Ανατολή του αστέρα του Σειρίου κατόπιν συνόδου με τον Ήλιο (δηλ. ανατέλλουν ταυτόχρονα), έχοντας σαν αποτέλεσμα θερμότερες μέρες. Σήμερα, οι επίσημες μέρες έναρξης για τα Κυνικά Kαύματα για το Βόρειο ημισφαίριο είναι από τις 3 Ιουλίου και διαρκούν περίπου μέχρι τα μέσα Αυγούστου. Η συγκεκριμένη περίοδος του καλοκαιριού περιγράφεται στις αρχαίες πηγές με αρκετά μελανά χρώματα και σχεδόν όλοι οι συγγραφείς συμφωνούν ότι η Ανατολή του Σειρίου φέρνει μαζί της κακοτυχία, αρρώστειες,  δυσκολίες, δυστυχία και υψηλό πυρετό στους ανθρώπους. Χαρακτηριστικά, ο ποιητής Αλκαίος (7ος αι. π.Κ.Ε.) γράφει:

«Δροσίστε τα πνευμόνια σας με κρασί, γιατί το αστέρι του Κυνός, ο Σείριος έρχεται τριγύρω. Η εποχή είναι δύσκολη και όλα διψούν κάτω από τη ζέστη και το τζιτζίκι τραγουδάει γλυκά κάτω από τα φύλλα…οι γυναίκες τότε είναι αρκέτα μιαρές και οι άνδρες αδύναμοι, όσο ο Σείριος τσουρουφλίζει τα κεφάλια τους και τα γόνατά τους.    
Ο  Σείριος στο πέρασμά του κατέστρεφε χωρίς οίκτο καλλιέργειες και δέντρα.  Ο Έλληνας ποιητής Άρατος (περ. 315-240 π.Κ.Ε.) περιγράφει το φαινόμενο αυτό σε ένα από τα  αστρονομικά του ποιήματα:

«Υπάρχει ένα αστέρι που είναι πιο θερμό από όλες τις πυρκαγιές και που έχει μία διαπεραστική φλόγα και  το οποίο οι άνθρωποι το καλούν Σείριο. Όταν ανατέλλει μαζί με τον Ήλιο, τα δέντρα δεν μπορούν να τον εξαπατήσουν με την αδύναμη φρεσκάδα των φύλλων τους, γιατί εύκολα με το έντονο βλέμμα του διαπερνά τα κλαδιά τους και σε μερικά από αυτά δίνει δύναμη, αλλά σε άλλα τους καταστρέφει εντελώς το φλοιό.»

 Η περίπτωση της Κέας (Τζιας) 

Οι πηγές μας κάνουν ιδιαίτερη μνεία για το πόσο καταστροφικά ήταν αυτά τα Κυνικά Καύματα για τους κατοίκους των Κυκλάδων και ιδιαίτερα για το νησί της Κέας. Παρόλο που γνωρίζουμε ότι οι Κυκλάδες, αλλά και άλλες πόλεις της αρχαιότητας διατηρούσαν τη λατρεία του Σειρίου ή του Σειρίου Κυνός ή του Ήλιου φαίνεται πως η Κέα ανέπτυξε κάποτε μία χαρακτηριστική ιδιάζουσα λατρεία που ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την περίοδο των Κυνικών Καυμάτων. Ας δούμε όμως τι αναφέρει ο αντίστοιχος μύθος.

Στα έργα συγγραφέων όπως του Απολλώνιου Ρoδίου,  Διόδωρου Σικελιώτη και Νόννου αναφέρεται η ταυτόχρονη Ανατολή του Ηλίου και του Σείριου αυτή την περίοδο καθώς και τα αντίστοιχα φαινόμενα. Συγκεκριμένα, περιγράφουν ότι όταν ο Σείριος πλησίαζε σε τροχιά τις Κυκλάδες, τις κατέκαιγε με τη μορφή των Κυνικών Καυμάτων με αποτέλεσμα να στερεύουν οι πηγές, να μην φυσάει καθόλου δροσερός άνεμος και να προκαλούνται λοιμικές αρρώστιες. Έτσι λοιπόν, οι κάτοικοι των Κυκλάδων ζήτησαν τη βοήθεια του θεού Απόλλωνα και του μαντείου του στους Δελφούς για να δώσει λύση στο πρόβλημά τους. Ο Απόλλωνας τους έδωσε χρησμό να καλέσουν τον ήρωα/θεό από τη Θεσσαλία Αρισταίο. 

Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης. Η ανατροφή που πήρε κοντά στους Κενταύρους, στις Μούσες και τις Νύμφες του πρόσφερε πάρα πολλές γνώσεις. Έμαθε κοντά τους τις τέχνες της ιατρικής, της μαντικής, της καλλιέργειας της αμπέλου και της ελιάς, της φροντίδας των μελισσιών κτλ. Όλα όσα έμαθε ο Αρισταίος αποφάσισε να τα μοιραστεί με τους ανθρώπους και σε αρκετές περιοχές του αρχαίου κόσμου λατρεύτηκε σαν μία γεωργική θεότητα.  Ο Αρισταίος, λοιπόν, πήρε εντολή από τον πατέρα του Απόλλωνα να φύγει από τη Φθία (πρωτεύουσα του βασιλείου των Μυρμηδόνων στη Θεσσαλία) και να εγκατασταθεί στην Κέα.  Τον ακολούθησαν μαζί η φυλή των Παρασσίων που ήταν απόγονοι του Λυκάωνα από την Αρκαδία. Όταν έφθασε στην Κέα πάνω στα βουνά του νησιού έχτισε βωμό προς τιμή του Ικμαίου Δία (ο Δίας της βροχής--υγρασίας) και θυσιάσε προς αυτόν και τον Σείριο, όπως αναφέρει και ο Θεόφραστος στο έργο του Περί Ανέμων. 

Τότε ο Δίας έστειλε τους ετησίους ανέμους ή αλλιώς τα γνωστά μας μελτέμια που έπνεαν για σαράντα μέρες. Αυτοί οι ευεργετικότατοι και σωτήριοι για τις Κυκλάδες άνεμοι έσωσαν τους κατοίκους των νησιών και βοήθησαν σε κάθε πτυχή της ζωής τους. Από τότε και στο εξής, αναφέρουν οι πηγές, οι κάτοικοι της Κέας για να "καταπραΰνουν" τον Σείριο άρχισαν να παρατηρούν και να υπολογίζουν εκ των προτέρων την Ανατολή του άστρου και το πόσο ζεστό θα ήταν το επόμενο καλοκαίρι. Όλα αυτά με τη βοήθεια του Αρισταίου.

Nα συμπληρώσουμε μία ενδιαφέρουσα πληροφορία εδώ, ότι τη στιγμή που ο Αρισταίος πήρε την εντολή από τον Απόλλωνα να φύγει από τη Φθία  μία αρκετά μεγάλη δυστυχία τον είχε ήδη βρει. Ο γιος του, Ακταίωνας ενώ κυνηγούσε στα δάση μαζί με τα πενήντα σκυλιά του, είδε τη θεά Άρτεμη να λούζεται σε μία πηγή. Η θεά θύμωσε, τον μεταμόρφωσε σε ελάφι και κατασπαράχθηκε από τα ίδια τα σκυλιά του. Σύμφωνα με τη μυθολογία ένα από τα σκυλιά του Ακταίωνα αποτελεί σήμερα τον αστερισμό του Μικρού Κυνός (Canis Minor).

Έτσι λοιπόν η Κέα συνδέθηκε στενά με τον Ήλιο και χαρακτηρίστηκε ως η κατεξοχήν Hλιακή Nήσος. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Όμηρος στα ποιήματά του την ονομάζει και Συρίη. Η ιδιάζουσα σχέση του νησιού με το αστέρι του Σειρίου αποτυπώθηκε και στον χαρακτηριστικό τύπο των αρχαίων νομισμάτων του νησιού.  Στον οπισθότυπο (πίσω πλευρά) των νομισμάτων της απεικονίζεται το αστέρι του Σείριου: ο μπροστινός κορμός ενός σκύλου (αστερισμός του Κυνός-Σειρίου) που περιβαλλεται από ακτίνες. Ο τύπος αυτός δεν απαντάει στα νομίσματα άλλων πόλεων. 

Στον εμπροσθότυπο (μπροστινή πλευρά) των νομισμάτων συνήθως απεικονίζεται το προφίλ ενός άνδρα τον οποίο οι αρχαιολόγοι ταυτίζουν είτε με τον ευεργέτη του νησιού Αρισταίο ή τον Απόλλωνα. Κάποιοι βασιζόμενοι στο όνομα που δίνει ο Όμηρος υποστηρίζουν ότι το πρώτο όνομα της Κέας ήταν Σειρία ή Συρία λόγω της ιδιαίτερης σχέσης της με τον Σείριο και κατ’αντιστοιχία με θεούς που είχαν δώσει το όνομά τους σε άλλες πόλεις της αρχαιότητας, βλ. Αθήνα, Ποσειδωνία, Απολλωνία κτλ.

Προεκτάσεις της ιστορίας του Αρισταίου

Σύμφωνα με τον Sir James G. Frazer (The Golden Bough--Ο Χρυσός Κλώνος), o έλεγχος από ένα βασιλιά (ο οποίος έχει συχνα και την ιδιότητα του "μάγου") των στοιχείων της φωτιάς, του ανέμου, της βροχής και της γης φαίνεται να είναι ένα σημαντικό γεγονός για την ευημερία του αρχαίου κόσμου, και υπάρχουν αρκετά παραδείγματα στους μύθους και στις παραδόσεις των λαών σχετικά με το θέμα. Το ρόλο αυτό του «βασιλέα-μάγου-θεού» στη συγκεκριμένη περίπτωση παίζει ο Αρισταίος, όπου και εμφανίζεται σαν ο πρώτος ιεροφάντης της λατρείας του Σειρίου και μάλιστα πάνω σε ένα ιερό κορυφής. (σκεφθείτε ότι οι τόποι αυτοί στην αρχαιότητα ίσως εξυπηρετούσαν τις ανάγκες για αστρονομικές-αστρολογικές παρατηρήσεις).  Η παράδοση είναι αυτή που παρουσιάζει τον Αρισταίο σαν τον γνώστη της Ανατολής του Σειρίου όχι μόνο στο περιστατικό με την Κέα, αλλά παρόμοιοι μύθοι τον παρουσιάζουν σαν ευεργέτη των ανθρώπων στην αρχαία Κέρκυρα και ιδιαίτερα στη Β. Αφρική και τη Σικελία. Ο μύθος του έχει πελασγικές ρίζες και δημιουργήθηκε ή εξαπλώθηκε από την Κέα σε όλη τη Μεσόγειο. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το νησί να ήταν ένα σημαντικό θρησκευτικό, αστρονομικό και αστρολογικό κέντρο για όλους τους θαλάσσιους πολιτισμούς της εποχής.

Ο μύθος όμως δείχνει και κάτι άλλο, το πόσο οι κλιματικές αλλαγές μπορούσαν να επηρεάσουν  όλη τη θαλάσσια δραστηριότητα του Αιγαίου. Ο έλεγχος των ανέμων με «μαγικό τρόπο» είχε αρκετές ιδεολογικές και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις στις κοινωνίες του Αιγαίου. Οι κάτοικοί του φαίνεται να γνωρίζουν από αρχαιοτάτων χρόνων ότι κάθε παρεμβολή στην ομαλή ροή των ανέμων μπορεί να προκαλέσει ακραίες κλιματικές αλλαγές που γνωρίζουμε ότι ήταν ένα συχνό φαινόμενο την εποχή του Χαλκού. 

Αυτές οι κλιματικές αλλαγές είναι αρκετά σημαντικές για τις επόμενες γενιές καθώς μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνικές ανακατατάξεις ή ακόμα και μετακινήσεις ομάδων στη Μεσόγειο. Όταν αυτές οι ομάδες μετακινούνται μεταφέρουν μαζί τους και την αρχαία τους γνώση που αφορά και στην παρατήρηση των ουρανίων φαινομένων.  Θα πρέπει να δώσουμε, λοιπόν λίγη περισσότερη προσοχή όταν ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά του αναφέρει ότι ο Αρισταίος συγκέντρωσε τους ανθρώπους του από την Παράσσια φυλή που ήταν απόγονοι του Λυκάωνα και άφησαν τη Φθία για να εγκατασταθούν στην Κέα. 

Βλέπουμε έτσο τη δημιουργία μίας ιδιαίτερης ομάδας ανθρώπων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ευεργετούν όλη την κοινότητα προσφέροντας τις υπηρεσίες τους: από τον "έλεγχο" του καιρού μέχρι τη θεραπεία ασθενειών. Αν και σήμερα μπορεί όλα αυτά να μας ακούγονται υπεβολικά, ότι δηλαδή «μάγοι» ή άνθρωποι με ιδιαίτερες ικανότητες επηρέαζαν ακόμα και κλίμα δεν θα πρέπει να απορρίψουμε την ιδέα ότι κάποιοι άνθρωποι είχαν μία ιδιαίτερη σχέση με τη φύση και την παρατήρησή της. 

Στα μάτια των απλών ανθρώπων εκείνης της εποχής εκείνος που έλεγχε τα στοιχεία της φωτιάς, του ανέμου, της βροχής και της γης φαινόταν σαν ένας θεός που θα του εξασφάλιζε μία καλή σοδειά και κατ’επέκταση την επιβίωσή του. Για τους κατοίκους των νησιών του Αιγαίου αυτός που τους πρόσφερε καλό καιρό τους προσέφερε ταυτόχρονα και τη δυνατότητα να ταξιδεύουν απρόσκοπτα, άρα και ουσιαστικά να ζουν. Σε πολλές περιπτώσεις η γνώση των φυσικών φαινομένων που αφορούσαν στις κινήσεις και τα φαινόμενα που παρουσιάζονταν στο ουράνιο στερέωμα εμφανίζεται και σαν "μαγεία" που έχει έναν ευεργετικό έλεγχο πάνω στη φύση για το καλό του ανθρώπου. Οι χρήστες, λοιπόν, αυτής της «μαγείας», αυτής της ιδιαίτερης γνώσης ήταν λογικό να θεωρούνται σημαίνοντα πρόσωπα και σε μερικές περιπτώσεις να ανάγονται σε βασιλείς, ακόμα και σε θεούς. 

 Όλο αυτό το σύνολο της αρχαίας γνώσης, είτε πρόκειται για τέχνες, καλλιέργεια της γης, κτηνοτροφία ή αστρονομικές-αστρολογικές παρατηρήσεις ήταν ένας τεράστιος θησαυρός γνώσεων που βρήκε το δρόμο του μέσα από μύθους και συμβολισμούς. Έτσι λοιπόν ο Αρισταίος από έναν μυθικό θεό, πρόσωπο, ήρωα ή ευεργέτη μετουσιώνεται σε κάτι όχι απαραίτητα έξω από το μύθο, αλλά σε μία ζωντανή και πραγματική προσωποποίησή του, η οποία συνδέεται με έναν ιδιαίτερο τρόπο με τον αστερισμό του Σειρίου.
Βιβλιογραφία:
~~~Ι.Ν. Σβορώνου, Τις η νήσος "Συρίη" του Ομήρου (Συνέχεια και τέλος.) (1899)
~~~Sir James George Frazer, The Golden Bough: A Study in Magic and Religion (1890)