"Worship of the Stars"- Sophia Centre Conference 2016 [Συνέδριο]

Cassius: "The fault, dear Brutus, 

is not in our stars, but in ourselves."

Shakespeare, "Julius Caesar" I, ii 140-1

Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί λάτρευαν τα ουράνια σώματα: τον Ήλιο, τη Σελήνη, τους αστερισμούς και τους πλανήτες.  Σε κάποιους άλλους πολιτισμούς μπορεί επίσης να τιμούνταν σαν εκπρόσωποι ή σύμβολα του θείου. Μερικές φορές ο ίδιος ο ουρανός θεωρείται ως κάτι το ιερό. Συχνά στα ιερά κείμενα των πολιτισμών αυτών γίνεται αναφορά  στα πλανητικά σώματα τα οποία παρομοιάζονται ή συμβολίζονται με τους ίδιους τους θεούς ή τις θεές. Επίσης συχνά ιεροί τόποι και κτίσματα είναι σχεδιασμένα με βάση την ιδιαίτερη σχέση με τα ουράνια σώματα. 

Kees van Dongen, "Stars" (1912)

Πάνω σε αυτό το θεματικό πλαίσιο είναι σχεδιασμένο και το φετινό συνέδριο του "Sophia Project for the Study of Cosmology in Culture" που πραγματοποείται 25-26 Ιουνίου στο Βath του Ην. Βασιλείου. Το θέμα του συνεδρίου έχει τίτλο "Worship of the Stars: Celestial Themes in Observance and Practice of the Sacred". [σε ελεύθερη μετάφραση: "Η Λατρεία των Άστρων: Ουράνια Θέματα στη Συμμετοχή και Πρακτική του Θείου"]. Οι ομιλίες που θα παρουσιαστούν στο συνέδριο εξετάζουν τη σχέση μεταξύ του ουρανού, των ουρανίων σωμάτων και την έννοια θείου, της θρησκευτικής πρακτικής και συμμετοχής στη λατρεία. Οι ομιλίες προσεγγίζουν το θέμα του συνεδρίου εξετάζοντας παραδείγματα από διαφορετικές ιστορικές περιόδους και πολιτισμούς μέσα από την εικονογραφία, το μύθο, την ανθρωπολογία, την αρχιτεκτονική, το θέατρο, τις λογοτεχνικές μελέτες, την ιστορία της τέχνης και τη μελέτη των θρησκειών. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους ομιλητές και τις περιλήψεις των εισηγήσεών τους μπορείτε να δείτε στον παρακάτω σύνδεσμο: http://www.sophia-project.net/conferences/WorshipOfStars/speakers.php

"Ύβρις στους Ουρανούς"

Στο φετινό συνέδριο του "Sophia Project for the Study of Cosmology in Culture" έχω τη χαρά και τη τιμή να παρεβρεθώ ως μία από τους ομιλητές. Ο τίτλος της εισήγησής μου είναι: "Hubris in the Skies: expelling the sacred in Aristophanes' 'Birds' and 'Clouds'." [σε ελληνική μετάφραση, "Ύβρις στους Ουρανούς: εκδιώκοντας το θείο από τις 'Όρνιθες' και τις 'Νεφέλες' του Αριστοφάνη."] Η ομιλία μου αφορά στην κοσμολογία του αρχαίου Ελληνικού κόσμου. Αν και για τους αρχαίους Έλληνες ο Ήλιος, η Σελήνη και τα άλλα ουράνια σώματα θεωρούνταν σαν εκδηλώσεις του θείου, ωστόσο στα έργα των προ-σωκρατικών φιλοσόφων μπορεί να διακρίνει κάποιος τις πρώτες προσπάθειες μίας επιστημονικής προσέγγισης και μελέτης τους. Παρόλο αυτά, η διαμόρφωση μίας κοσμολογίας που βασίζεται κυρίως στους φυσικούς νόμους και όχι υπό το πρίσμα του θείου ήταν θα λέγαμε κόκκινο πανί για τον αρχαίο κόσμο, καθώς θεωρούταν λίγο έως πολύ ιεροσυλία. Στη κωμωδία  του Αριστοφάνη "Νεφέλες", ο  ποιητής κάνει μία έμμεση αναφορά σε αυτή τη διαμάχη, όταν ασκεί κριτική στο έργο του σημαντικού αστρονόμου και μαθηματικού της εποχής του, το Μέτονα ο οποίος είχε εργαστεί πάνω σε συγκεκριμένες ημερολογιακές διορθώσεις (o περίφημος μετωνικός κύκλος) τις οποίες συμπεριέλαβε στο Σεληνιακό Αττικό ημερολόγιο. Με τον ίδιο τρόπο, στις "Όρνιθες" ο Αριστοφάνης παρουσιάζει το Μέτονα σαν έναν "γεωμέτρη των ουρανών", ο οποίος σχεδιάζει την ιδανική ουράνια πολιτεία. Εκτός από το κωμικό στοιχείο που είναι προφανές στο θεατρικό έργο, η χρήση γεωμετρικής γλώσσας και οργάνων για τον καθορισμό και καθοσίωση των ορίων της μίας νέας πόλης στον ουρανό έχει και άλλες προεκτάσεις. Στην ομιλία μου λοιπόν θα εξετάσω πώς ο θεατρικός ρόλος του αστρονόμου Μέτονα χρησιμοποιείται από τον Αριστοφάνη σαν ένα μέσο κριτικής για την πνευματική και κοινωνική ελίτ της εποχής του, όπως ο Σωκράτης, που θεωρούνταν ως υπεύθυνοι για την απομόνωση και αποκλεισμό του θείου σε σχέση με την παρατήρηση των ουρανίων σωμάτων και φαινομένων.  

Λίγα λόγια για το "Sophia Project for the Study of Cosmology in Culture"

Το "Sophia Center for the Study of Cosmology in Culture" είναι ένα ερευνητικό κέντρο του τμήματος Αρχαιολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας [School of Archaeology, History and Anthropology] του πανεπιστημίου της Ουαλίας, Trinity Saint David [University of Wales Trinity Saint David]. Tο κέντρο έχει ως στόχο τη μελέτη του ρόλου των κοσμολογικών, αστρολογικών και αστρονομικών αντιλήψεων, μοντέλων και ιδεών στον ανθρώπινο πολιτισμό, καθώς και τις θεωρητικές και πρακτικές προεκτάσεις του μύθου, της μαγείας, της μαντικής, της θρησκείας, του πνευματισμού, της πολιτικής και των τεχνών. Ασχολείται τόσο με το σύγχρονο κόσμο, όσο και με γηγενείς ή αρχαίες πρακτικές, και ένα ιδιαίτερο γνώρισμα της μελέτης που γίνεται στο Κέντρο αυτό είναι η ενσωμάτωση του ουρανίου στερεώματος σαν ένα βασικό ερμηνευτικό κλειδί του φυσικού περιβάλλοντος. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το Κέντρο έχει ενδιαφέρον στη μελέτη του τρόπου που ζούμε στον πλανήτη μας και τη σύνδεσή μας με το Σύμπαν συνολικά.

Μία από τις πιο σημαντικές δραστηριότητες του Sophia Center είναι το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών με θέμα τη πολιτισμική Αστρονομία και Αστρολογία. [MA in Cultural Astronomy and Astrology]. Το πρόγραμμα αυτό των μεταπτυχιακών σπουδών αποτελεί μία μοναδική σειρά μαθημάτων που αφορά στους τρόπους που ο άνθρωπος απέδωσε και βρήκε νόημα στους πλανήτες, στους αστερισμούς και στον ουρανό, και δημιούργησε κοσμολογίες, οι οποίες αποτελούν τη βάση του πολιτισμού και της κοινωνίας του. Στο πρόγραμμα αυτό εκτός από τον υπεύθυνο σπουδών Dr. Nicholas Campion, καταξιωμένο Βρετανό αστρολόγο και ιστορικό της αστρολογίας και πολιτισμικής αστρονομίας διδάσκουν επίσης  καθηγητές και ερευνητές με σημαντικό σημαντικό συγγραφικό έργο και δραστηριότητα όπως οι Crystal Addey, Laura Andrikopoulos, Alie Bird, Bernadette Brady, Frances Clynes, Patrick Curry, Dorian Greenbaum, Darrelyn Gunzburg, Kim Malville, Garry Phillipson, Fabio Silva, Anthony Thorley, Amy Whitehead.
Περισσότερες πληροφορίες για το Sophia Center Project εδώ: http://www.sophia-project.net/index.php